Zzp’er, geniet van de kerstborrel. Het is misschien wel je laatste!

Nee, deze blog gaat niet over de gezondheid van zzp’ers, al is dat ook een belangrijk thema. Ik wil het hebben over hoe je je als zzp’er het beste kunt wapenen tegen de controle-praktijk van de Belastingdienst onder de nieuwe wet DBA, die de opvolger van de VAR regelt.

Zoals bekend, gaat deze wet uit van het gebruik van goedgekeurde modelovereenkomsten tussen opdrachtgever en opdrachtnemer waarin beide partijen regelen dat er geen sprake is van een dienstverband. Maar hoe gaat de fiscus dat nu controleren en beoordelen in de loop van 2016, ervan uitgaande dat de Eerste Kamer de wet op 26 januari 2016 gaat aannemen?

Controle bij opdrachtgever

In de praktijk zal de controle zich in eerste instantie richten op de opdrachtgever. De inspecteur komt voor een controle op bezoek in de kantoren en werklocaties van de opdrachtgever en bekijkt dan ook de overeenkomsten die worden gebruikt voor de ingehuurde zzp’ers. Worden de hierin gemaakte afspraken ook in de praktijk echt nagekomen?

Zo staat in de gepubliceerde modelovereenkomst voor zelfstandige bouwvakkers dat die hun eigen materieel en gereedschap gebruiken. Gebeurt dat ook echt? In de modelovereenkomst voor de tennisleraar valt te lezen dat deze de benodigde tennisbanen huurt van de vereniging. Er moet dan wel een schriftelijke huurovereenkomst zijn.

Als dit soort overeengekomen afspraken in de praktijk niet worden nagekomen dan kan de inspecteur over de afgelopen 5 tot 7 jaar de ten onrechte niet betaalde loonheffingen gaan innen bij de opdrachtgever al dan niet met een stevige boete. En dat natuurlijk voor álle ingehuurde zzp’ers. Dit is de reden voor de nervositeit van veel opdrachtgevers, want je praat al snel over miljoenen aan naheffingen bij grote inleners.

Gevolgen voor zzp’ers

Maar wat betekent dit nu voor de zzp’er? Als de Belastingdienst oordeelt dat de opdrachtgever eigenlijk werkgever is, dan is de zzp’er dus eigenlijk een werknemer, in elk geval in relatie tot déze ‘opdrachtgever’. Alle zzp’ers bij deze organisatie worden dus in de slipstream van de controle bij de opdrachtgever beoordeeld. Ik heb iets dergelijks een paar jaar geleden persoonlijk meegemaakt. De handelwijze van de Belastingdienst is dan helaas niet persoonlijk, de hele groep zzp’ers wordt zonder verder individueel onderzoek aangepakt. Als je het er niet mee eens bent, dan dien je maar een bezwaarschrift in en dan krijg je over ettelijke maanden wel een uitspraak.

De kans is gelukkig niet groot dat op de zzp’er de naheffing en boetes kunnen worden verhaald door de ‘opdrachtgever’, al is het nooit verstandig om in een overeenkomst van opdracht als zzp’er akkoord te gaan met deze mogelijkheid. Maar dat geldt nu ook al.

Wat zijn dan wel de mogelijke consequenties voor de zzp’er? Die zitten vooral in de fiscale ondernemersvoordelen voor ondernemers, zoals de zelfstandigheidsaftrek en de MKB-winstvrijstelling. Als de zzp’er eigenlijk in dienst is, dan kan hij niet voor deze uren ook ondernemer zijn. Bij een grote opdracht haalt hij dan wellicht niet het urencriterium voor de zelfstandigheidsaftrek. En als dat 4 jaar geleden het geval was, dan zal de fiscus gemakshalve de aanslagen van de afgelopen 4 jaar corrigeren en mag de zzp’er in een bezwaarschrift gaan aantonen dat het allemaal wel klopte.

Maar ook bij de berekening van de omzetbelasting blijkt achteraf dat er ten onrechte BTW is afgetrokken en kan er met terugwerkende kracht door de Belastingdienst worden gecorrigeerd in zo’n situatie.

DBA scan

Hoe kan je je nu als zzp’er hiertegen wapenen? 10 voorbeelden uit de DBA-scan die ik voor dit doel aan het ontwikkelen ben:

1. Meestal doet de zzp’er mee aan het werkoverleg van de afdeling waar hij/zij werkzaam is. Soms nuttig, want je moet weten wat er allemaal speelt. Zorg dat je opdrachtgever je hiervoor uitnodigt als externe leverancier en antwoord dat je van de uitnodiging gebruik maakt in het belang van de opdrachtuitvoering.
2. Maak dit aantoonbaar met mailuitwisselingen die je 7 jaren bewaart. Stuur dit soort mails vanaf je eigen zakelijke mailadres.
3. Zorg dat in het verslag van het werkoverleg bij de aanwezigen je naam apart staat bij de externe leveranciers.
4. Zorg dat je opdracht periodiek wordt besproken en geëvalueerd met de opdrachtgever. Nodig elkaar hiervoor uit met een agenda. Maak een verslag van de bevindingen en afspraken en bewaar dit.
5. Accepteer een door de opdrachtgever betaalde opleiding of training niet of onder schriftelijke dankzegging voor het feit dat je als externe leverancier hiervan gebruik kan maken.
6. Zorg dat er nooit een plicht tot het volgen van een cursus of training wordt geadministreerd bij de opdrachtgever, maak er een vrijwillige keuze van.
7. Accepteer niet klakkeloos faciliteiten voor werknemers als lockers, parkeerplaatsen voor personeel, pasjes voor de kantine en toegangspassen. Maak er schriftelijke afspraken over in het belang van de goede uitvoering van de opdracht. En regel ook iets voor als je je als zzp’er laat vervangen door iemand anders.
8. Werk niet standaard op dezelfde tijdstippen als werknemers. Varieer en werk regelmatig vanuit je eigen werkplek of kantoor.
9. Factureer periodiek en zorg dat de bedragen variëren qua hoogte.
10. Zorg dat je je als zzp’er naast deze opdracht gedraagt als ondernemer. Zorg dus voor meerdere opdrachtgevers, investeer in visitekaartjes, een website en in bedrijfsmiddelen. Dus let op alle aspecten die bij het verkrijgen van een VAR nu ook van belang zijn.

Samenvattend komt het erop neer dat je je als zzp’er moet voorbereiden op iets wat altijd onverwacht en ongelegen komt, wat vaak terugwerkende kracht heeft en je veel geld kan kosten. Dus zorg dat je als externe kracht anders wordt behandeld dan een werknemer, handel en gedraag je als ondernemer en niet als werknemer, maak goede schriftelijke afspraken en bewaak en bewaar die voor elke opdracht, waar je op een werkvloer persoonlijk je eigen werk gaat doen.

Uitvoeringspraktijk Belastingdienst

Het is afwachten hoe hard de belastinginspecteurs zich in de toekomst gaan opstellen in dit soort situaties. Ik zie bijvoorbeeld nog wel problemen voor de interim-manager die drie maanden ‘op de winkel komt passen’ omdat het afdelingshoofd ziek is en voor de ingehuurde secretaresse van de directeur voorzie ik nog meer problemen. Hoe tonen zij hun zelfstandigheid aan?

Het zou mooi zijn als de belangenbehartigingsorganisaties van zzp’ers afspraken maken met de Belastingdienst om de toekomstige controles in de praktijk goed te volgen en te bespreken, zodat de uitvoeringspraktijk van dichtbij kritisch kan worden gevolgd door hen.

Kerstborrel 2016

En hoe moet het nu verder met die kerstborrel van de opdrachtgever?

Als je het echt leuk vindt om ernaar toe te gaan, stuur dan in december 2016 een mailtje dat je je vereerd voelt dat je als externe erbij mag zijn en dat je daarom erbij zult zijn.

Maar vond je er toch al nooit veel aan, dan heb je vanaf dan een prachtig excuus om er nooit meer naar toe te hoeven… met dank aan de Belastingdienst!

Lees meer over de Wet DBA en het verdwijnen van de VAR, en download het gratis whitepaper in het ZiP-dossier Wet DBA. 

Mark Bassi is partner van Symion