Als je het over leiderschap hebt doel je meestal op specifieke competenties en kwaliteiten op het vlak van visie, houding en gedrag. Een manager heeft als voornaamste taak de zaak draaiende te houden en zal met name op beheer en controle van processen gericht zijn.
Er zijn veel overeenkomsten tussen leidinggeven en managen, maar ook belangrijke verschillen. Zo is bijvoorbeeld de manager in eerste instantie gericht op de status quo, het beheersen en beheren van processen. Van een leider wordt verwacht dat deze ook de koers uitzet en het pad effent om nieuwe wegen in te slaan. In deze blog ga ik in op het ‘eigene’ van leidinggeven en wat de leefregel van Benedictus van Nursia (6de eeuw N.C.) daar aan toevoegt. Deze leefregel was maatgevend in het kloosterleven van de Middeleeuwen in het rijk van Karel de Grote, maar kan ons nu ook nog veel leren.
Leren leider te worden
Leidinggeven is te leren. Gezien het grote aantal leiderschapsopleidingen en -trainingen kun je rustig stellen dat men dat algemeen geaccepteerd heeft. Het leerproces om leider te worden, maar meer nog om het vak op goede wijze te blijven uitoefenen, is echter vooral een individueel continu proces waar je veel tijd en energie in moet stoppen. Niet alles is uit boekjes te leren. Het is zeker ook het ervaren door vallen en opstaan.
Zelfreflectie
Benedictijns leiderschap stelt dat om een goed leider te worden je aan zelfreflectie en inkeer moet doen. Wil Derkse behandelt in zijn boek (‘Een levensregel voor beginners’, uitgeverij Lannoo) de Benedictijnse spiritualiteit, die op zelfreflectie de nadruk legt.
Hij stelt dat leiderschap vereist dat je goed naar je zelf kijkt. Iedereen doet er goed aan zichzelf een spiegel voor te houden, maar bij leidinggevenden geldt dat des te meer. Je hebt de verantwoordelijkheid voor mensen en daar dien je je goed van bewust te zijn. Benedictus heeft in zijn geschrift specifiek aandacht besteed aan het aansturen van een klooster. Vandaar dat hij ook stilstaat bij de functies van abt (directeur) en kellenaar (econoom/manager beheer). Leidinggevenden sturen zielen van mensen aan en dus behoor je als leider ook aan je eigen ziel onderhoud te plegen. Het is opvallend dat Benedictus een leven in afzondering en contemplatie voorstond en toch met een praktische handleiding voor leidinggeven komt.
Wie is de leider
We hebben de neiging om bij een leidinggevende vooral te kijken naar de taken en kennis die deze heeft of moet hebben. Dus de ‘Why, How, What’ vragen worden als eerste gesteld. Ik vind het mooi dat Benedictus in eerste instantie de vraag stelt: ‘wie is die leidinggevende?’
De achterliggende vraag is dan met wat voor een persoon hebben we van doen. Heeft deze voldoende persoonlijke ontwikkeling doorgemaakt en aan zijn eigen ziel gewerkt om andere zielen te leiden. Denk als metafoor bij dit laatste aan de herder met zijn schapen. Heeft de leider voldoende luistervermogen of oplettendheid. Anders gezegd: stelt de leider zich ontvankelijk op naar de ander? Is er afdoende visie op het algemene belang en diagnostisch vermogen om adequaat te reageren op specifieke vragen van medewerkers?
Het is dan ook niet vreemd om in dit kader leidinggeven als een vorm van ‘geestelijk’ leven te bestempelen. Immers je bent als leidinggevende op een casuïstische en diagnostische wijze telkens bezig je volledig in te leven in de vraagstelling en het leven van anderen. Alleen zo krijgt jouw aanwezigheid voldoende impact en ben je in staat andere mensen in beweging te krijgen.
Ben je een manager of een leider
Naar de mening van Benedictus kun je als manager heel goed een leider worden. Je moet er dan wel wat voor over hebben d.w.z. tijd, energie en wilskracht. Als we om ons heen kijken dan zien we vaak het tegendeel gebeuren. Het is voor een manager namelijk makkelijker je te richten op processen, financiën en beheer. Dat geeft sneller resultaat, is te overzien en de menselijk factor is redelijk uit te sluiten.
Leren leidinggeven op een Benedictijnse wijze vraagt een lange adem en wordt je niet in de schoot geworpen. Een concrete leiderschapsopleiding is dan nog maar het begin…..
Symion en leiderschap
Goede leiders zijn goud waard. Medewerkers werken anno 2018 steeds zelfstandiger, maar veelal blijft iemand op de ‘achtergrond’ nodig,
Iemand die de goede randvoorwaarden schept en met raad en daad steun kan geven. Natuurlijk is de zienswijze van Benedictus slechts een van de mogelijke ingangen om naar leiderschap te kijken. Er zijn er meerdere en Symion beschikt over specialisten met een brede scope op leiderschap.
Wij zijn er van doordrongen dat de maatschappij behoefte heeft aan adequaat en op mensen gericht leiderschap. Om ons heen en in de wereld zien we voldoende voorbeelden van slecht leiderschap. Wij willen leidinggevenden helpen beter in hun vak te worden. We vinden het steeds weer een uitdaging om dat door middel van gerichte begeleiding, advisering, e.d. te realiseren.
Remko Steen